In het kader van Wereld Anticonceptie Dag hebben we het woord gegeven aan dr. Martine Dehandschutter, kliniekhoofd Gynaecologische Chirurgie, om anticonceptie in zijn geheel te bespreken – een onderwerp dat zowel gezondheid, welzijn als levenskeuzes betreft.
Een verworven recht, nog steeds actueel
Al tientallen jaren vertegenwoordigt anticonceptie een belangrijke vooruitgang op het gebied van gezondheid en autonomie voor vrouwen en koppels. Toch blijft het gebruik ervan soms onregelmatig, vooral bij jongeren, die zich soms wenden tot onbetrouwbare methoden. ‘Sommige patiënten vertrouwen nog steeds alleen op coïtus interruptus of het berekenen van hun cyclus,’ legt dr. Dehandschutter uit. ‘Die praktijken brengen echter reële risico's met zich mee.’
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Anticonceptie is in de eerste plaats een instrument van vrijheid: het stelt je in staat om te kiezen of en wanneer je een kind wilt. Geen anticonceptie gebruiken kan gevolgen hebben, zoals een ongeplande zwangerschap of een verhoogd risico op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA). Het is essentieel dat iedereen over duidelijke en betrouwbare informatie beschikt om een weloverwogen keuze te maken die bij zijn of haar situatie past.
De risico's begrijpen
Mogelijke bijwerkingen van anticonceptiemiddelen, met name hormonale, roepen regelmatig vragen op. Voor dr. Dehandschutter is het belangrijk om deze vragen in een breder kader te plaatsen: ‘Zoals bij elke medische behandeling zijn er voordelen en risico's. Medische begeleiding maakt het mogelijk om de balans tussen beide te beoordelen en de meest geschikte methode te kiezen.’
Gepersonaliseerde begeleiding
Elk traject is anders. De behoeften van een tiener, een jongvolwassene, een moeder of een oudere vrouw zijn niet dezelfde. Een raadpleging over anticonceptie is gebaseerd op luisteren, het beoordelen van de medische en familiale voorgeschiedenis en het afstemmen op persoonlijke plannen. Anticonceptie staat niet vast: het evolueert in de loop van de tijd, afhankelijk van de levensfasen en de keuzes van ieder individu.
Een aanpak die gedeeld kan worden
Anticonceptie is in de eerste plaats een individuele keuze, maar het kan ook deel uitmaken van een gezamenlijke afweging. In sommige gevallen wordt de beslissing genomen in overleg binnen het koppel, vanuit een logica van delen en medeverantwoordelijkheid.
Preventie van infecties, een belangrijke uitdaging
Anticonceptie beperkt zich niet tot het beheersen van de vruchtbaarheid. Het omvat ook een essentieel aspect van seksuele gezondheid: de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).
Onder de verschillende methoden neemt het condoom een bijzondere plaats in, omdat het als enige bescherming biedt tegen zowel ongewenste zwangerschappen als de overdracht van infecties zoals HIV, chlamydia, papillomavirus of syfilis. De rol ervan blijft dus cruciaal, zelfs voor mensen die tegelijkertijd een andere anticonceptiemethode gebruiken.
Het is des te belangrijker hieraan te herinneren aangezien de perceptie van het risico in de loop van de generaties is veranderd. In een context waarin medische vooruitgang de behandeling van bepaalde infecties heeft veranderd, neemt de waakzaamheid soms af. Bewustmaking moet daarom een prioriteit blijven, vooral voor jongeren, om duurzaam en verantwoord preventief gedrag te bevorderen.
Anticonceptie en levenskwaliteit
Anticonceptie gaat verder dan alleen het voorkomen van een zwangerschap: het kan ook een therapeutische rol spelen en de levenskwaliteit verbeteren
Sommige hormonale methoden, zoals de pil, de vaginale ring, de pleister, het implantaat of het hormoonspiraaltje, kunnen de menstruatiecyclus reguleren, menstruatiepijn verlichten en de intensiteit van bloedingen verminderen. Ze kunnen ook verlichting bieden bij aandoeningen zoals endometriose of het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), waarbij de pijn of hormonale stoornissen bijzonder zwaar kunnen vallen. Deze methoden helpen ook bloedarmoede als gevolg van overmatig bloedverlies te voorkomen en kunnen bepaalde symptomen zoals acne of overmatige beharing verbeteren.
Elke methode heeft specifieke kenmerken:
● De vaginale ring en de pleister geven op regelmatige basis hormonen af en kunnen praktisch zijn voor degenen die een dagelijkse inname willen vermijden.
● Het implantaat is een discrete en langdurige oplossing die onder de huid wordt ingebracht.
● Het hormoonspiraaltje werkt lokaal in de baarmoeder en vermindert vaak de hevigheid van de menstruatie.
● Het koperspiraaltje, zonder hormonen, is een alternatief voor vrouwen die geen hormonale anticonceptie willen of kunnen gebruiken.
Anticonceptie blijft een kwestie van volksgezondheid en een instrument voor individuele vrijheid. Het vereist informatie, dialoog en begeleiding, zodat elke vrouw – en elk koppel – de oplossing kan vinden die het beste bij haar of zijn levensloop past.