Ter gelegenheid van Wereldvoedseldag hebben we enkele vragen gesteld aan Virginie Hainaut, hoofddiëtiste bij Iris Sud Ziekenhuizen.
Zij herinnert ons eraan waarom onze dagelijkse voedingskeuzes zo belangrijk zijn voor onze gezondheid.
Waarom wordt er gezegd dat voeding een sleutelrol speelt bij het optimaliseren van onze gezondheid?
Een evenwichtige voeding vermindert het risico op verschillende ziekten, zoals hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker, diabetes, enz., maar speelt ook een rol in ons mentaal en sociaal welzijn.
Wat is een ultraverwerkt voedingsmiddel?
Het zijn industriële bereidingen, vaak arm aan ruwe ingrediënten en
rijk aan additieven, die het resultaat zijn van geavanceerde technologische processen (bijvoorbeeld nuggets, instantsoepen, industrieel gebak).
Hoe herkent men ultraverwerkte voedingsmiddelen?
Daarvoor moet men de lijst met ingrediënten op het etiket bekijken. U herkent ze aan stoffen die we niet in onze keuken aantreffen (bijvoorbeeld maltodextrine, gemodificeerd zetmeel), additieven (emulgatoren, kleurstoffen, verdikkingsmiddelen, zuurteregelaars). Als uw product meer dan 6 ingrediënten bevat, is de kans 75% dat het ultraverwerkt is.
Waarom kunnen ultraverwerkte voedingsmiddelen een probleem vormen?
Ultraverwerkte voedingsmiddelen worden vaak beschouwd als niet erg gezond, niet omdat ze op zich ‘slecht’ zijn, maar vooral omdat door overmatige verwerking de basisvoedingsmiddelen worden gedenatureerd en een groot deel van de natuurlijke voordelen van de onbewerkte producten verloren gaat.
Welke effecten hebben ultraverwerkte voedingsmiddelen op de gezondheid?
Bij overmatige consumptie worden ze in verband gebracht met een verhoogd risico op chronische ziekten (hart- en vaatziekten, diabetes type 2, bepaalde vormen van kanker) en een verslechtering van de geestelijke gezondheid.
Hoe kunnen ultraverwerkte voedingsmiddelen de geestelijke gezondheid beïnvloeden?
Steeds meer onderzoek richt zich op de darm-hersenas. Dit onderzoek wijst op de communicatie tussen ons spijsverteringsstelsel en de hersenen. Deze uitwisseling verloopt met name via de darmflora, vroeger ook wel ‘darmmicrobiota’ genoemd. Een voeding die te rijk is aan ultraverwerkte voedingsmiddelen wordt in verband gebracht met veranderingen in de darmflora, die kunnen bijdragen aan het ontstaan van stemmingsstoornissen en onze kwetsbaarheid voor depressie kunnen vergroten.
Maar wat is de darmflora eigenlijk?
Het is het geheel van miljarden bacteriën die voornamelijk in onze darmen leven. Ze helpen ons bij de spijsvertering, de aanmaak van bepaalde vitamines en de bescherming van onze gezondheid. Een gezonde microbiota is als een natuurlijke barrière voor het lichaam.
Moeten ultraverwerkte voedingsmiddelen volledig worden verbannen?
Nee, in een evenwichtige voeding is niets verboden! Het belangrijkste is om gevarieerd te eten en ultraverwerkte voedingsmiddelen slechts af en toe te consumeren.
Welke eenvoudige maatregelen kunnen worden genomen om de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen te verminderen?
Door de voorkeur te geven aan onbewerkte of losse voedingsmiddelen, meer zelf te koken, de consumptie van frisdranken te beperken, boodschappen te doen in kleinere winkels (boerderijen, biologische winkels, lokale producenten) en seizoensgebonden te eten, wordt de blootstelling aan marketing en verleidingen van de industrie verminderd.
Bovendien bespaart het opstellen van een boodschappenlijstje op basis van de weekmenu's niet alleen tijd, maar beperkt het ook impulsaankopen en overconsumptie.
Is lokaal en seizoensgebonden eten beter voor de gezondheid?
Veel onderzoeken tonen inderdaad aan dat groenten en fruit vaak rijker zijn aan vitamines en mineralen omdat ze rijper worden geoogst.
Hoe stelt u een ideaal ‘gezond’ en duurzaam bord samen?
Dit is het ideale model voor een bord waarnaar u moet streven:
- ¼ van het bord met een bron van dierlijke eiwitten (gevogelte, eieren, vis) of plantaardige eiwitten (peulvruchten, tofu, enz.). Let wel dat ook vis een seizoenskalender heeft!
- De helft van het bord bestaat uit rauwe of gekookte lokale en seizoensgebonden groenten, vers of diepgevroren, zonder toevoegingen.
- +¼ volkoren granen (bijv. biologische volkorenrijst uit de bulkwinkel, Belgische quinoa, volkorenbrood van de bakker, enz.).
- Vergeet niet om dagelijks een handvol noten/zaden te eten, uw zoutconsumptie te beperken en gedurende de dag voldoende te drinken.
Met welke verandering kan ik beginnen om mijn voeding duurzamer te maken?
Veranderingen doorvoeren in het dagelijks leven is niet eenvoudig, maar hier is een niet-uitputtende lijst met ideeën. Kies om te beginnen twee doelstellingen die u haalbaar lijken:
- Eet minstens één keer per week peulvruchten (linzen, kikkererwten, bonen...)
- Probeer plantaardige alternatieven (bijv. tofu, quorn, seitan).
- Verminder geleidelijk uw consumptie van rood vlees (< 300 g/week).
- Geef de voorkeur aan kraanwater en gebruik een herbruikbare drinkfles.
- Verminder uw consumptie van frisdranken.
- Koop meer seizoensgebonden en lokale producten, te beginnen met het verminderen van het aantal afgelegde kilometers (Europese producten, vervolgens Belgische producten).
- Kies voor bulkverpakkingen.
- Experimenteer met het kweken van kruiden, een moestuin of neem deel aan een stadsboerderij/gemeenschappelijke tuin.
- Steun lokale producenten.
Welk vooroordeel moet worden ontkracht?
Dat men perfect moet zijn om gezond te eten. Elke dag een beetje beter doen, is al een enorme stap vooruit.